Mizgin Ronak Aydın
Susanna Tamaro di romana xwe ya xwejînenîgerî (otobiyografik) ya bi navê “Her Melek-Melaîket Tirsnak e” de (Jixwe ji risteyek Rîlke tê ev nav) behsa biranînek xwe ya zaroktiyê dike. Rojek dema ew û zirbavê xwe digel dapîra xwe dikin li ser sifra xwarinê rûnên, zirbavê wê bihêrs dibêje; “Ez abajûran li ser sifra xwe naxwazim!” Jixwe ew zirbav aniha derkeve peşiya me, muhtemelen dê ji me re jî wiha bêje û nexwaze ku em jî li ser sifra wî rûnin. Lê gelo, abajûr ew perçeya mobilya reben û ji rêzê tê çi wateyê û Çima zirbavê zirmirov ew dem û niha, wiha bi vê gotinê diqîre? Abajûr li kû, mirov li kû?Abajûr çiye ku wiha hatiye şuxulandin?
Abajur gövdesi e. Peki ya vücut? Vücut mirov e! Li Baregeha Buchenwaldê, Nazi bi-body dilîstin û wan bi nexş û deqên cûrbecûr ên li gor mêjî û dilên xwe yên ku tarîtiya wan digitihîje heta roja me jî “diksemilandin.” Li gor wan ew ne mirov, lê tiştên ayîdê selteneta wan bûn, tiştên sûcdar û gunehkar. Îlse Koch’un fermandar hükümdarlık serisi; dema didîtin ku way ew bodyên dîlgirtî yên nexşandî li xweşa wan dinç, ew mirovên berxwdêr didan perçekirin û ji wan abajur çêdikirin, da ku mal û şevên wanên pîroz xweş û geş. Ji ber ku bodyên girtiyan ji bo wan wek “mobîlyayên kampı”bûn, hacim di xizmeta wan de bûn’a.
Belki ji bo ku em hingê tune bûn û li wir nebûn em niha nikarin xwe bavêjin wir, biçmek hewara wanên ku diş meû bejin; “Ew mirov, ne mobilya, hun nikarin wiha bikin”.Le em dikarin varyasyonên heman pergalê ya li ser xwe û cicekê bibînin û nehêlin ku destên xwe dirêjî body û wear me bikin û centilmen ku haya me jî jê çêbibe, me bikin “mobîlyayên kampı” . Lew mesken der post-truth e, yani pistî- rastiyê, êdî rastî ne raste, bi her cûre rêbazên teknîkî û derûnî tê eyarkirin, xwarkirin û daqurtandin. Lew serdestiyê zûda zirx guherandiye.
Her wiha li baregeha Austchwitzê jî bi daxkirinê li ser bodyên girtiyan numareyên ku naziyan didan wan dihatin bicîhkirin û ewêdî deri ew numarabûn, ne tiştek din. Faşizm, ji kiyani, çîrok û nasnameyên vîndar pir ditirse; ji ber ku dizane, ger ew hebin, dê pergala wan tinebe. Îja girtiyên li wê baregehê jî ji wan numareyên li ser can û bodyên xwe re digotin: “Himlsche Telefon Numarası”, Peki: “Numareya Telefon Xwedê” . Belam qet nedikarîn wan mumareyan vekin û hawara xwe bigîhîjî’s cut. Mirovahi zûda miribû û hê jî dimire, ma mirov rojê nizanim çend caran bi devkî an jî di lisana xwe de vê gotinê nabêje.
Belê, heta ku faşizm hebe dê cûreyên abajûrên ji body û Ruhên serbilend jî hebin, dê numareyên xwiyayî an jî nexwiyayî ji ser canên me kêm nebin û dê hinek tim bejin; “Em abajuran naxwazin”lê dê hinek jî tim abajûran bixwazin û malên xwe yên ne bi xêr bi can û bodyên me yên ku bo xwe dikiş abajûrên hezar cûre bixemilînin, dê fermandar û xanimên wan forsû bidirê her biri
Lê istikrar zirbavê Tamaroyê hê jî muyên laşê mirov şiyar dike ne? Xema wî nine ku çi Tabanaçi nabe, skin sifra xwe û aşıkê xwe difikire. Lê dizane ku nasname û candek, berxwedêrî û Renk tê Kuştin û tunekirin, tabana abajur! Belam ew deriye wan jixwe dûr dixe û bi mêjiyek sosret ku emê qet fêm nekin ku çawa disuxule; berî ku bibin “mobîlyayên kampê” jî wan wisa base û ber bi wê peşeroja mirovxur va didehfîne. Ji abajûran jî, ji abajûrhezan jî, ji xwe jî gelek hez dike, kêfa wî jî pir li cîh e. Lê lazim e ku rezidans kêf reis, pir reis bê şikandin ûên ku dê wê kêfa kirêt bişkî’in ne em bi xwe ne.
